رویکردها و سیر تکاملی قراردادهای نفتی تشریح شد.

به استناد ماده 5 اساسنامه شرکت نفت خزر، ماموریت این شرکت عبارت است از "اکتشاف، توسعه و تولید به منظور بهره‌برداری از منابع هیدروکربوری حوضه جنوبی دریای خزر و سه استان ساحلی (گلستان و گیلان و مازندران) و همچنین فرآورش و انتقال نفت و گاز " که این بند حاکی از صلاحیت عام شرکت نفت خزر می‌باشد. به عبارت دیگر شرکت نفت خزر تنها شرکت در مجموعه شرکت‌های وابسته به وزارت نفت است که سه عملیات بالادستی مهم اکتشاف، توسعه و تولید را بر عهده دارد و در واقع این ویژگی ممتاز نفت خزر است. همان‌طور که می‌دانیم غیر از محدوده جغرافیایی سه استان ساحلی و حوضه جنوبی دریای مازندران که جزء محدوده جغرافیایی فعالیت‌های این شرکت محسوب می‌گردد، درسایر مناطق آبی و خاکی جمهوری اسلامی ایران انجام عملیات اکتشاف بر عهده مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران است، توسعه میادین ماموریت عام شرکت مهندسی و توسعه نفت ایران (به استثنای حوزه جغرافیایی پارس جنوبی) و تولید نیز بر عهده شرکت‌های بهره‌بردار اعم از شرکت نفت مناطق مرکزی، مناطق نفت خیز جنوب، اروندان و شرکت نفت فلات قاره می‌باشد .

در تدوین قراردادهای بالادستی که توسط کمیته تجدید نظر در قراردادهای نفتی در حال انجام است، قرار بر این است که با الگو گرفتن از نظام قراردادهای نفتی دنیا، سه عملیات اکتشاف، توسعه و تولید را در یک قرارداد جمع کرده و با یک پیمانکار منعقد نماید.

در صورت انعقاد چنین قراردادی در بلوک‌های نفتی واقع در محدوده جغرافیایی شرکت نفت خزر، این شرکت تنها شرکتی خواهد بود که همواره به عنوان کارفرما طرف قرارداد با پیمانکار تا پایان مدت قرارداد حتی در مرحله تولید باقی می‌ماند. به عبارت دیگر نماینده کارفرمای در برابر پیمانکار در مراحل اکتشاف، توسعه و تولید تغییر نمی‌کند. حال آنکه در بلوک‌های نفتی خارج از محدوده نفت خزر تغییر نماینده کار فرما اجتناب ناپذیر خواهد بود.
گل زرودی در ادامه با ارائه سه رویکرد، به روند تغییر قراردادهای نفتی از زمان پیروزی انقلاب اسلامی تا حال حاضر پرداخت .

رویکرد اول :

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و پایان جنگ تحمیلی، فرصت لازم برای سرمایه گذاری در بخش بالادستی نفت فراهم گردید و در قالب قراردادهای بیع متقابل رویکرد اول این بود که صرفاً قراردادهای اکتشافی با پیمانکاران خارجی بسته شود. به عنوان مثال بلوک فارسی در آب‌های خلیج فارس (ONGC هندوستان) ، بلوک مهر در غرب کارون (شرکت OMW اتریش) و بلوک اناران با شرکت STATE OIL نروژ منعقد گردید.

رویکرد دوم :

پس از کسب تجربیات لازم در انعقاد قراردادهای نفتی و به موجب الزام قانونی این نتیجه حاصل شد که قرار دادها به صورت اکتشاف و توسعه منعقد شوند و یک پیمانکار در قالب قرارداد بیع متقابل برنده مناقصه اکتشاف و توسعه بلوک مشخصی شود.

قرار داد اکتشاف و توسعه بلوک دانان در ایلام با شرکت ویتنامی پترو ویتنام، قرارداد اکتشاف و توسعه بلوک دیر با شرکت ادیسون گاز ایتالیا و قرارداد بلوک مغان با شرکت اینا کرواسی نمونه‌هایی از این نوع قرارداد می‌باشند. در واقع بر اساس فرآیند کار بعد از اتمام عملیات اکتشاف و اثبات تجاری بودن میدان، پیمانکار موظف بود عملیات توسعه را ادامه دهد و متعاقباً عملاً مدیریت اکتشاف جای خود را به عنوان نماینده کارفرما به شرکت مهندسی و توسعه نفت می‌داد.

رویکرد سوم :

رویکرد کنونی وزارت نفت بر اساس قراردادهای نفتی ایرانی ( IPC ) این است که کل عملیات اکتشاف، توسعه و تولید را یک پیمانکار انجام دهد. طبیعتاً نماینده کار فرما ابتدا در مرحله اکتشاف، مدیریت اکتشاف و در مرحله توسعه شرکت مهندسی و توسعه نفت و یا نفت و گاز پارس (صرفاً در حوزه پارس جنوبی) خواهد بود و در مرحله تولید هم شرکت‌های بهره‌بردار حضور خواهند یافت در حالی که اگر این قرار داد در منطقه جغرافیایی شرکت نفت خزر باشد این شرکت در تمام مراحل به عنوان نماینده کار فرما به دلیل صلاحیت عام باقی می‌ماند.

در پیش‌نویس قراردادهای نفتی ایرانی (IPC) یک بند آمده که به موجب آن امتیازات ویژه‌ای به پیمانکاران نفتی فعال در حوزه آب‌های عمیق داده شده است که با توجه به این بند و همچنین مصاحبه اخیر وزیر محترم نفت مبنی بر لزوم مشارکت شرکای صاحب تکنولوژی به منظور جذب سرمایه گذاری خارجی در بخش تولید از آب‌های عمیق دریای خزر، لازم است بلوک‌های اکتشافی، توسعه‌ای و تولیدی ساختارهای دارای پتانسیل در بخش عمیق دریای خزر در مجامع بین‌المللی نیز معرفی و پیشنهاد گردند تا بتوان مصداق عملی بند فوق‌الذکر را به شرکت‌های نفتی بین‌المللی معرفی و به تبع آن شرکت نفت خزر در زمینه همکاری‌های خارجی و بین‌المللی مطرح گردد .