پزشکی از راه دور یا تله مدیسین چیست ؟

مقدمه :
پیدایش اینترنت و گسترش آن تغییرات زیادی را در هر علم و صنعتی ایجاد کردهاست، علم پزشکی نیز از این قاعده مستثنی نبوده است و اینترنت علاوه بر تأثیراتی که در پیشرفت خود آن داشته است در توسعه و بهبود ارائه خدمات پزشکی نیز تأثیرات بسزایی داشتهاست. در این میان بخشهای درمانی نیز به این فکر افتادند تا از طریق اینترنت خدمات بهتری را به مردم ارائه دهند .
سلامت الکترونیک و ارائه خدمات بهداشتی یکی از زمینههای علم و فناوری است که دارای رشدی فزاینده در زمینه بهداشتی و درمانی در جهان است. در واقع سلامت الکترونیک، یک واژه جدید است که برای توصیف آن نیاز به استفاده ترکیبی از فناوری اطلاعات و ارتباطات الکترونیکی در بخش سلامت و درمان داریم. سلامت الکترونیک روش تازهای در مراقبتهای بهداشتی، تشخیصی و درمانی است که با فرایندهای الکترونیکی و ارتباطی پشتیبانی میشود. در این سیستم همه خدمات بهداشتی اعم از پرونده الکترونیک بیمار، تله مدیسین، پزشکی بر اساس شواهد، اطلاع رسانی به شهروندان، اطلاع رسانی به متخصصان و تیمهای مجازی پزشکی ارائه میشود. تله مدیسین پلی ارتباطی میان علوم پزشکی و مهندسی است و در آن جامعه پزشکی از امکانات مهندسی برای ارتقای سطح سلامت جامعه استفاده میکند.
تاریخچه :
تله مدیسین اولین بار در سال 1920وارد واژه نامه پزشکی شد. سازمان ناسا، اولین مرکزی بود که برای ارائه مشاوره های پزشکی به فضانوردان و درمان آنها از مسافت دور با استفاده از ماهواره، اقدام به برقراری ارتباط بین فضانوردان با پزشکان حاضر در سطح زمین کرد و به این طریق سلامت بیماران مورد ارزیابی قرار گرفت.
پزشکی از راه دور چیست؟
استفاده از فناوریهای ارتباط از راه دور جهت ایجاد ارتقاء یا تسریع خدمات سلامت را پزشکی از راه دور میگویند. این سیستم به وسیله بانکهای اطلاعاتی، مرتبط ساختن مراکز درمانی و تیم درمان یا انتقال اطلاعات تشخیصی کار میکند. در واقع پزشکی از راه دور به کاربردن ارتباطات الکترونیکی و فن آوری ارتباطات از راه دور برای انجام و پشتیبانی خدماتی از قبیل مراقبتهای بالینی از راه دور، آموزش و تعلیم دادن در زمینه های مرتبط به تندرستی به متخصصان و بیماران، توسعه بهداشت عمومی و اجرای مدیریت تندرستی است.
در این روش امکان کنترل و مدیریت بحرانهای ایجاد شده در زمینه بهداشت، درمان و سلامت نیز فراهم میشود. زمانی که به وسیله اینترنت، آزمایشها و تشخیصهای پزشکی درباره یک بیماری را در اختیار پزشکی دیگر در آن سوی جهان قرار میدهید و با وی مشورت میکنید، درحقیقت از پزشکی از راه دور استفاده کردهاید ، یا زمانی که یک پزشک معالج از طریق ارسال یک ایمیل ساده در مورد وضعیت بیماری یکی از بیمارانش با یکی از پزشکان متبحر در قارهای دیگر مشورت میکند در واقع بخشی از این سیستم را به کار بردهاست. برقراری ارتباط پزشک و بیمار، معاینه از راه دور به کمک ارسال تصاویر رادیولوژی، ارسال سیگنالهای حیاتی و گزارشهای متنی و صوتی شرح حال بیمار از یک سو و ارائه دستورات به صورت متن یا صوت و یا در مواردی خاص همچون جراحی از راه دور بصورت فرامین مکانیکی توسط پزشک، چرخه یک عملیات پزشکی از راه دور را تشکیل میدهد. پزشکی از راه دور مهارتی است که از ابزارهای چند رسانهای بهره میگیرد و با استفاده از تعداد زیادی فناوریهای روز شامل تصویر زنده، صدای زنده، دادهها و تصاویر پزشکی، سیستمهای ارتباطی، متنها، عکسها و پارامترهای حیاتی مرتبط با پزشکی، میتوان خدمات پزشکی را از فاصله دور به مکانی دیگر ارایه داد.

اهداف Tele Medicine :
 بهبود مراقبت از بیمار
 بهبود دسترسی و مراقبت پزشکی برای نواحی روستایی ، محروم و دور افتاده
 دسترسی بهتر به پزشکان
 در دسترس قرار دادن امکانات برای پزشکان جهت هدایت معاینات خودکار
 کاهش هزینه های مراقبت های پزشکی
 ایجاد خدمات مراقبت پزشکی (در سطح جغرافیایی و جمعیتی وسیع)
 کاهش نقل و انتقال بیماران به مراکز درمانی
 ایجاد فضای مراقبت مدیریت شده در بیمارستان ها و مراکز درمانی

انواع خدمات Tele Medicine:
 مشاوره از راه دور
 آموزش الکترونیکی
 پایش از راه دور
 جراحی از راه دور
 رادیولوژی از راه دور
 پاتولوژی از راه دور
 درماتولوژی از راه دور
 کاردیولوژی از راه دور
 مراقبتهای خانگی از راه دور


— کاربردهای اصلی پزشکی از راه دور :
— پزشکی از راه دور دارای کاربرد متنوع و فن آوری وسیعی است که به منظور افزایش صحت و تندرستی فرد در جامعه صورت گرفتهاست.این پدیده میتواند با نوع اطلاعات ارسال شده (مانند آزمایشهای کلینیکی و رادیو گرافیها)، نحوه ارسال این داده مشخص شده و معنی و مفهوم یابد. از پدیده مزبور در موارد زیر میتوان استفاده عملی نمود:
— • بلایای طبیعی و جنگها
— • توسعه بهداشت در نقاط صعب العبور
— • کنترل بیماریهای مزمن
— • پروازهای هوایی
— • مسافرتهای دریایی در جنگها
— • تشخیص، درمان، کنترل، پیگیری و مشاوره
— • آموزش ارائه کنندگان خدمت و مردم
— • منابع اطلاعاتی پزشکی شامل انواع بانکهای اطلاعاتی و پایگاههای داده های پزشکی
تله مدیسین را می توان در 3 حوزه مختلف بررسی کرد:
— 1)کمک به تصمیم گیری
ساده ترین امکان تله مدیسین استفاده از بانک اطلاعاتی مراکز درمانی جهت تصمیم گیری صحیح متخصصان است. این عملکرد که قدیمی ترین کاربرد تله مدیسین است به کمک موتورهای جستجو نتایج تحقیقات و روشهای مختلف درمان را برای پزشکان در هنگام کار فراهم می کند.
— 2) انتقال حس
منظور از انتقال حس، ارسال اطلاعات بیمار از یک مرکز به مرکز دیگر است. اطلاعاتی نظیر سیگنال های حیاتی بیمار به خصوص تصاویر رادیولوژی دیجیتال و حتی تصویر ظاهری بیمار را میتوان از طریق تله مدیسین منتقل نمود.
— 3) همکاری در مدیریت بیمار به صورت Real Time
مهمترین و جدیدترین کاربرد تله مدیسین به کارگیری فن آوری انتقال تصاویر ویدئویی بیمار است که کمک میکند پزشکان مختلف در فرایندهای درمانی از قبیل عملهای جراحی یا فرایندهای دراز مدت وضعیت درمان را مدیریت کنند. علاوه برتصاویر ویدئویی وضعیت ظاهری بیمار، اطلاعات تجهیزات گوناگونی نظیر رادیولوژی ، آندسکوپی و............ نیز میتواند منتقل شوند.
—
—
— اولین جراحی از راه دور فرا اقیانوسی در جهان :
برای اولین بار عمل جراحی از راه دور با کمک ربات در ۷ سپتامبر ۲۰۰۱ انجام گرفت . در این عمل جراحی کیسه صفرای زن ۶۸ سالهای بستری در بیمارسـتانCIVIL در شرق فرانسه، توسط تیم جراحــی در نیـویورک برداشته شد در این عمل جراحی حدود هفت هزار کیلومتر بین تیم جراحی در نیویورک و بیمار بستری شده در بیمارستانی در شرق فرانسه فاصله وجود داشت. پزشک مستقر در نیویورک وسایل جراحی نهاده شده دراتاق عمل توسط ربات را دستکاری میکرد و این عمل با کمک خط فیبر نوری پرسرعت و با اسـتفاده از سیســتم جراحـــی روباتـیک لاپاروسکوپی Zeus به مدت ‪۵۴ دقیقه به طول انجامید در این عمل بیمار بعد از یک هفته فعالیت عادی خود را از سر گرفت.
چکیده مطالب :
1- سازمان ناسا اولین مرکزی بود که برای اراِئه مشاوره های پزشکی با استفاده از ماهواره اقدام به استفاده از تله مدیسین کرد.
2- از جمله اهداف تله مدیسین بهبود مراقبت از بیمار و کاهش نقل و انتقالات و هزینه ها و دسترسی بهتر به امکانات می باشد.
3- استفاده از پزشکی از راه دور باعث ارتقا و تسریع خدمات سلامت می شود.
4- تله مدیسین را در سه حوزه کمک به تصمیم گیری،انتقال اطلاعات بیمار و همکاری در مدیریت بیمار به صورت real time بررسی میکنند.
5- شبکه مورد استفاده برای تله مدیسین باید دارای خصوصیات فنی مناسب برای ارتباط سریع و پایدار باشد.
6- از جمله کاربردهای اصلی پزشکی از راه دور:
الف- استفاده در بلایای طبیعی و توسعه بهداشت در نقاط صعب العبور
ب- کنترل بیماری های مزمن
ج- مسافرت های هوایی ودریایی می باشد.
7- مراقبت در منزل باعث کمک به قشر مسن می شود.
8- مانیتورینگ بیمار اطلاعات بیمار را از راه دور به پزشک می رساند.
9- استفاده از این فناوری به جراحی از راه دور در حین و بعد و هنگام عمل جراحی کمک می کند . برای غربالگری بیماران قبل جراحی ،استفاده از اطلاعات استاد دیگر از راه دور در حین عمل و پیگیری های بعد از عمل
10- از آنجا که پزشکان در بخش اورژانس نیاز به مشاوره های تخصصی دارند می توانند از تله مدیسین استفاده کنند.
11- تله رادیو لوژی امکان مشاوره آنلاین دوسویه را فراهم ساخته واین امکان رابه رادیولوژیست می دهد که به چندین درمانگاه خدمت رسانی کند.
12- استفاده از سیستم های ویدئو کنفرانس به منظور مشاوره آموزش وتشخیص ودرمان بیماران از راه دور است.
13- مشاوره از راه دور به دلیل سادگی و گستردگی کاربرد بیشترین سهم تله مدیسین را به خود اختصاص می دهد.
14- فواید آموزش از راه دور کاهش هزینه درمان و اقامت و فضای آموزشی است.
15- پاتولوژی از راه دور با استفاده از نصب دوربین ویدئویی به میکروسکوپ یا با استفاده از ویدئو میکروسکوپ دیجیتال امکان پذیر است.
16- برای درماتولوژی از راه دور باید تصاویر رنگی با رزولوشن بالا از محل عارضه تهیه شود.
17- جراحی رباتیک استفاده از ابزاری است که حرکات دست جراح را با استفاده از یک اتصال به اینترنت قوی به دقت شبیه سازی می کند .
18- از مزایای روش رباتیک کاهش دوران نقاهت و درد های بعد از جراحی و در دسترس بودن جراحان خبره با قابلیت های منحصر به فرد در مکان های بیشتری است .
19- از معایب روش رباتیک امکان ایجاد تاخیر،عدم تمایل بیماران ،گران قیمت بودن ربات ها و عدم وجود درک حسی است.
20- مواردی که در مدارک پزشکی از راه دور باید رعایت شوند : محرمانه و محفوظ بودن ، مسئولیت ،تعهد ،اجازه ،اعتبار ، قوانین تقلب ،پرداخت هزینه و فن آوری است
21- نیازهای مستند سازی مدارک پزشکی از راه دور :
نیاز های مدارک پزشکی و صرف نظر از نوع وسیله ارتباطی مشابه مدارک پزشکی معمولی می باشد ولی در مورد بازیابی و انتشار اطلاعات پزشکی در مدارک پزشکی از راه دور چهار چوب کلی مشخصی وجود ندارد.
22- مدل پیشنهادی هوستن برای مستند سازی مدارک پزشکی از راه دور به عنوان یک راهنما و چهار چوب ارائه شده است ولی اجازه و اعتبار در خصوص مدارک پزشکی نیازمند تدوین قوانین و دستورالعملهای جدید در این زمینه می باشد.


گرد آورنده : علیرضا قاسمی نژاد